Beleggen in obligaties

Aan het eind van de looptijd moet de uitgevende instelling het totale bedrag van de obligatie aflossen. In een normale situatie krijg je dan dus je geld terug. Maar wat is een normale situatie en wat niet? Dat heeft alles te maken met de financiële gezondheid (de kredietwaardigheid) van de uitgevende instelling. Is de uitgevende instelling financieel gezond, dan zal deze netjes elk jaar de rente betalen en de hoofdsom op de aflossingsdatum terugbetalen.

Maar hoe slechter het met de uitgevende instelling gaat, hoe groter de kans is dat deze de rente niet elk jaar kan betalen en de hoofdsom op de aflossingsdatum niet kan terugbetalen.

Om te bepalen of een uitgevende instelling financieel gezond is, zijn er speciale kredietbeoordelaars (rating agencies) die obligaties een beoordeling geven. Bekende kredietbeoordelaars zijn Standard & Poor’s, Moody’s Investors Services, en Fitch Ratings. Zij gebruiken letters en cijfers om de kredietwaardigheid van de uitgevende instelling aan te geven. Hierbij is AAA de hoogste kredietwaardigheid en C de laagste. Bij een D-rating is de instelling failliet.

Dit vertellen de ratings je:

• Hoe hoger de kredietwaardigheid, hoe meer zekerheid je hebt dat je jouw geld terugkrijgt.
• Hoe lager de kredietwaardigheid, hoe meer risico je loopt dat je jouw geld niet terugkrijgt; tegenover dit hogere risico staat daarom een hogere coupon. Want je wilt natuurlijk alleen dat hogere risico lopen als je verwacht dat je daarvoor beloond wordt met een hogere rente.

Bij obligaties en gestructureerde producten moet je ook rekening houden met een eventuele 'bail-in' als gevolg van de Europese Bank Recovery and Resolution Directive (BRRD). De overheid kan tot een bail-in besluiten als zij een bank wil redden waarvoor een faillissement dreigt. Dit betekent dat die bank de betaling van rente en aflossing op door haar uitgegeven obligaties of gestructureerde producten helemaal of voor een deel moet uitstellen of zelfs moet schrappen. Ook als die bank niet failliet gaat, kun je als belegger daardoor een deel van je rechten op terugbetaling van je hoofdsom kwijtraken. Door een bail-in is geen of minder overheidsgeld nodig om te voorkomen dat een bank failliet gaat. Voor de Europese landen zijn het meestal de centrale banken die voor de uitvoering van een bail-in zorgen, zoals voor Nederland De Nederlandsche Bank. Veel landen buiten Europa hebben een vergelijkbare regeling.

De koersen van obligaties veranderen doorlopend. Dit komt onder andere door de verandering van de rente op de kapitaalmarkt of kortweg de marktrente. Over het algemeen geldt hiervoor het volgende:

• Stijgt de marktrente, dan daalt de koers van de obligatie.
• Daalt de marktrente, dan stijgt de koers van de obligatie.

Hoe sterk deze koersbeweging is, hangt af van de resterende looptijd van de obligatie: 

• Hoe verder weg de aflossingsdatum van de obligatie is, hoe gevoeliger de koers van de obligatie is voor een verandering van de rente.
• Hoe meer de obligatie de aflossingsdatum nadert, hoe meer de koers rond de 100% zal liggen. In die laatste fase zal de renteontwikkeling nog maar weinig invloed op de koers hebben.

Daarnaast speelt een verandering van de kredietwaardigheid van de uitgevende instelling een grote rol. Vooral als de kredietwaardigheid verslechtert. Dit kan dan een grote koersdaling tot gevolg hebben. Dit komt doordat het steeds onzekerder wordt of de uitgevende instelling de hoofdsom nog wel kan terugbetalen. 

Om direct te kunnen beleggen in individuele obligaties heb je een beleggingsrekening met de beleggingsvorm Zelf Beleggen Plus nodig. Je kunt indirect in obligaties beleggen via obligatiefondsen en ETF's. Dit is mogelijk met Zelf Beleggen Basis en Zelf Beleggen Plus.