De bouwsector staat aan de vooravond van een digitale en duurzame transformatie. Om de vele maatschappelijke uitdagingen effectief aan te pakken, moeten we sneller, beter en goedkoper bouwen. Of het nu gaat om ontwerp, nieuwbouw, renovatie, vervanging of onderhoud.
Er is behoefte aan innovaties en investeringen in robotisering, industrialisatie, AI, biobased materialen en natuurinclusief bouwen om deze transitie te realiseren. Het vraagt om een revival van publiek-private samenwerking om dit voor elkaar te krijgen.
Aanbesteding hindert innovatie
In de praktijk worden innovatieve oplossingen nog vaak gehinderd door complexe aanbestedingen en contracten die veel risico's bij ondernemers leggen. Innovaties worden niet breed gedeeld, omdat ze uiteindelijk worden gebruikt om partijen te laten concurreren. Dit resulteert in unieke en niet schaalbare projecten, waardoor we blijven steken in experimenten en pilots zonder duurzame vooruitgang.
De markt kan het niet alleen
Verandering is noodzakelijk , maar met te veel werk en te weinig vakmensen, vragen ondernemers zich af waarom ze nog aan aanbestedingen zouden deelnemen. Bovendien zijn de marges in de bouw doorgaans te bescheiden om fors in digitalisering en robotisering te investeren waardoor er met minder handen meer werk kan worden gedaan. De complexe opgaven voor betaalbare huisvesting, een energie-efficiënte en circulair gebouwde omgeving zijn dus niet eenvoudig door de markt zelfstandig op te lossen.
Dit vraagt om hernieuwde samenwerking tussen de publieke en private sector.
Maatschappelijke meerwaarde als uitgangspunt
Terwijl het imago van publiek-private samenwerking (PPS) de afgelopen 10 jaar averij heeft opgelopen vanwege mislukte projecten met flinke teleurstellingen, kan het ook anders. Dat vraagt om het centraal stellen van maatschappelijke meerwaarde van projecten in plaats van financiële efficiëntie gevat in een contract of aanbesteding. Voor een succesvolle samenwerking zijn goede governance en flexibiliteit belangrijk. Een project is nooit zonder financiële risico’s en daarom helpt het om deze vooraf te benoemen en gezamenlijk maatregelen te identificeren voor bijsturing.
Naar een nieuwe vorm van publiek-private samenwerking
Het is cruciaal dat publiek en privaat opnieuw samen opnieuw de grote uitdagingen aangaan. Waar een huwelijk eindigt, ontstaat ruimte voor een nieuw begin. Door de spelregels aan te passen en anders samen te werken, kan de toekomst van de bouw én de uitvoering van de woonopgave, vervangingsopgave en verduurzamingsopgave worden veilig gesteld. PPS 1.0 is dood, lang leve PPS 2.0!
Deze column is eerder verschenen in Cobouw op 23 december 2024.
Over de auteur
Leontien de Waal is sectorbanker Bouw. Zij volgt de belangrijkste trends en ontwikkelingen in de gebouwde omgeving. Haar ervaring en netwerk, aangevuld met kennis uit de studie Master City Developer (gebiedsontwikkeling), brengt ze in bij klanten van ABN AMRO.
Lees verder in de bouwsector
De Nederlandse bouwsector behoorde de afgelopen jaren tot een van de best presterende sectoren, ondanks verschillende uitdagingen waar de sector mee te maken heeft. Voorbeelden zijn het stikstof-dossier, de forse prijsverhogingen van energie en bouwmaterialen en ook de personeelstekorten. Gedreven door trends, innovaties en wet- en regelgeving groeit de relevantie van thema’s als duurzaamheid en milieu-impact en zoekt de sector zijn weg naar een nieuw evenwicht.
